Artiesten heb je in alle soorten en maten. Omdat alle podiumkunsten vrij te beoefenen zijn en de meeste artiesten het vak zelf hebben geleerd, is er een grote variatie in kwaliteit. Als professioneel goochelaar werk ik regelmatig samen met andere podiumkunstenaars. Ik ben daardoor regelmatig getuige van top-acts, al heb ik ook vaak genoeg kromme tenen gekregen van het werk van mijn collega’s. Je maakt in elk geval nogal eens wat mee…
Het zal niemand verbazen dat – met zo’n grote diversiteit in aanbod en kwaliteit – conflicten tussen artiesten en hun opdrachtgevers regelmatig voorkomen. Zelfs grote namen lopen soms de kantjes ervan af. Wanneer je als opdrachtgever in conflict komt met een artiest, zijn er wel degelijk een paar belangrijke dingen die je kunt doen om de zaak op te lossen en om (een deel van) je geld terug te krijgen. In deze blog behandel ik de belangrijkste aandachtspunten.
Wie is de tegenpartij?
Artiesten worden regelmatig geboekt via een eventplanner, boekingskantoor of agentschap. Deze tussenpersonen rekenen vaak flinke marges bovenop het gage van de artiest en het is daarom vaak goedkoper om een artiest direct te boeken, maar… als je ontevreden bent over het werk van een artiest dan komt zo’n tussenpersoon wel weer goed uit.
Een boekingskantoor kan zonder al te veel verhitte discussies de klachten opnemen met de artiest en hoor- en wederhoor toepassen. Daarbij zijn boekingskantoren vaak ook wat grondiger in het formuleren van afspraken en het is daarom vaak sneller duidelijk hoe een conflict kan worden opgelost.
Wanneer je een artiest zonder tussenpersoon hebt geboekt, loop je het risico dat er meteen een hoop emoties bij komen. Het is nooit leuk om kritiek te krijgen en veel artiesten nemen dit dan ook hoog op. Een artiest heeft een hoop te verliezen met een opdracht: hij kan zijn gage mislopen en/of reputatieschade oplopen.
Je wint bij zo’n direct geschil het meest door redelijk te blijven: geef de artiest de gelegenheid om zijn of haar verhaal te doen en vraag door. Kortom: wees hard op de feiten maar zacht op de persoon. Doe je dit niet dan loop je het risico dat dit conflict uitmondt in een loopgravenoorlog.
De drie meest voorkomende conflicten
Bij conflicten tussen een artiest en opdrachtgever gaat het meestal over één van deze drie kwesties: a) de artiest kwam te laat, b) de kwaliteit van de act was matig tot slecht of c) het optreden werd geannuleerd en de twee partijen zijn het oneens over de consequenties daarvan. Ik licht hieronder toe hoe deze situaties kunnen worden beslecht.
In het eerste geval – een artiest die te laat komt – is het zo dat de opdrachtgever vrijwel altijd in zijn recht staat. Je mag immers redelijkerwijs verwachten dat de artiest klok kan kijken. Het is gebruikelijk dat er bij dit soort incidenten – mits de act verder goed was – een flinke korting wordt gerekend door de artiest. Het is daarom altijd verstandig om hier van tevoren afspraken over te maken.
Bij de tweede kwestie – een slecht optreden – is het vaak lastiger om overeenstemming te vinden. Ik heb zelf bijvoorbeeld wel eens moeten optreden voor een publiek dat stomdronken was. In zo’n situatie is het natuurlijk weinig verrassend dat het goochelen niet helemaal tot zijn recht komt. Hoewel ik zelf gelukkig nog nooit een opdrachtgever heb gehad die de kwaliteit van de act ter discussie stelde (hoe pijnlijk moet dit zijn!), hoor ik af en toe horrorverhalen van collega’s die dit soort klachten wél eens hebben gekregen.
Het probleem is alleen dat je als opdrachtgever hier juridisch gezien weinig houvast hebt. Een mooi voorbeeld is een rechtszaak uit 2007 waar de ingehuurde Sinterklaas en zijn Pieten zich in het oog van de opdrachtgever nogal misdragen hadden en niet echt leuk waren om naar te kijken. De rechter oordeelde alleen in het nadeel van de opdrachtgever en stelde dat, zolang de Sint en zijn Pieten zich hadden gehouden aan algemeen geldende normen en zeden, ze volledig vrij waren om een eigen interpretatie te geven aan hun rol. In de meeste gevallen is de weg van de minste weerstand dan ook: gewoon betalen en verder geen zaken meer doen met de artiest of het boekingskantoor.
Als het gaat om annulering kan het twee kanten opgaan. Dit is helemaal afhankelijk van wat voor afspraken hierover werden gemaakt. Is er niets afgesproken over annulering, dan kunnen beide partijen de overeenkomst op dit vlak zonder consequenties ontbinden. Sommige artiesten – waaronder ikzelf – rekenen kosten wanneer een optreden wordt geannuleerd. Deze staan vaak vermeld in de Algemene Voorwaarden. Partijen die dit soort voorwaarden hanteren zijn wettelijk verplicht om deze kenbaar te maken. Als een artiest zich dus beroept op zijn voorwaarden heeft deze alleen recht van spreken als hij die vóór het aangaan van de overeenkomst aan de klant inzichtelijk heeft gemaakt.
Naar de rechter
Als het niet lukt om overeenstemming te vinden is een gang naar de rechter soms onvermijdelijk. Hoe meer geld er op het spel staat, des te groter de kans dat de partijen elkaar ontmoeten in de rechtszaal. De rechter zal in zo’n geval vooral kijken naar wat er tussen de artiest en opdrachtgever is afgesproken en of deze afspraken rechtsgeldig zijn.
Er gelden in Nederland strenge regels over wat geldt als een juridisch bindende overeenkomst en wat niet. Een dj-duo dat in 2016 een grote som geld eiste omdat hun plek in het programma veranderde ving bot omdat ze deze voorwaarde enkel in een e-mailconversatie hadden genoemd. In de overeenkomst stond geen enkele bepaling die van de opdrachtgever eiste dat de dj’s op het hoofdpodium zouden komen te staan en zodoende oordeelde de rechter dat de dj’s geen recht hadden het optreden op grond hiervan te annuleren.
Maar als zo’n conditie wél in de overeenkomst staat, heb je een goede kans dat de rechter dit meeneemt. Zo was er in 2017 een rechtszaak tussen een kroegeigenaar en een (vertegenwoordiger van een) artiest over de vraag of het terecht was dat de artiest zijn optreden voortijdig beëindigde omdat er bier naar hem werd gegooid. Hoewel de kroegeigenaar de aanklacht had ingediend, won het boekingskantoor de zaak omdat er expliciet in de rider stond dat toeschouwers niet met bier mochten gooien. Zo zie je maar dat een vooruitziende blik in dit soort kwesties het verschil kan maken.
Conclusie: voorkomen is beter dan genezen…
Uiteindelijk kosten de gevolgen van dit soort conflicten vaak een hoop tijd. Mijn advies is daarom om bij het maken van afspraken met artiesten niet over één nacht ijs te gaan. Alle partijen zijn gebaat bij een duidelijke overeenkomst. Mocht het toch op een conflict uitlopen, dan heb je tenminste iets om op te staan. Tot slot is het ook goed om na te gaan welke betalingsopties je hebt. Het is immers lastiger om je geld terug te krijgen dan om níet te betalen wanneer een artiest in gebreke blijft. Informeer je dus goed naar de reputatie van een artiest en ga niet blind uit van alle mooie praatjes!
